Theo Globocan 2018, ung thư gan là bệnh có tỷ lệ tử vong và số ca mắc mới cao nhất tại Việt Nam. Vậy, đây là bệnh gì? Triệu chứng và Nguyên nhân gây bệnh như thế nào? Cách phòng tránh ra làm sao? Cùng tìm hiểu bài viết dưới đây từ CHEK Genomics để có câu trả lời nhé.

Sức khỏe là yếu tố luôn được đặt lên hàng đầu trong cuộc sống con người. Tuy nhiên, có nhiều cá nhân vẫn chưa thực sự quan tâm đến vấn đề này, thậm chí còn duy trì những lối sống thiếu lành mạnh từ đó khiến bản thân phải chịu nhiều hậu quả từ những căn bệnh, trong đó có ung thư gan.

Thiết nghĩ, bên cạnh yếu tố chủ quan là nhận thức của mỗi người thì cũng tồn tại các nguyên nhân khách quan khác như: môi trường, giới tính, … khiến cho số người mắc bệnh ung thư gan ngày càng nhiều.

Ung thư gan là gì?

Ung thư gan là một dạng bệnh liên quan đến các khối u ác tính phát triển trong các mô ở gan. Các khối u này sẽ dần phá huỷ các tế bào trong gan, từ đó cản trở chức năng hoạt động, vận hành của các cơ quan quan trọng. Ung thư gan vô cùng nguy hiểm, là bệnh có tỷ lệ tử vong và số ca mắc mới cao nhất tại Việt Nam (Theo Globocan 2018)[1]

Hiện nay, tuỳ theo nguồn gốc hình thành các khối u mà có thể chia thành 2 loại: ung thư gan nguyên phát và di căn.

Dấu hiệu

Bệnh nhân mắc ung thư gan thường có các biểu hiện điển hình như: vàng da, bụng to, hay buồn ngủ, sụt cân không nguyên do, chán ăn, … Ngoài ra, khi bệnh có tiến triển nặng thì cũng sẽ ảnh hưởng đến não làm người bệnh thay đổi trạng thái tinh thần và hay bị hoang tưởng. Bên cạnh đó, cũng có nhiều người xuất hiện tình trạng chảy máu ở dạ dày hay đường ruột cho thấy gan đang bị tổn thương nặng.

Ung thư gan có triệu chứng gì? Có mấy giai đoạn?

Ung thư gan thường trải qua 4 giai đoạn. Thông thường, người mắc ung thư sẽ có các triệu chứng phổ biến như: sụt cân, vàng da, mệt mỏi, nước tiểu sẫm, … Tùy vào thể trạng sức khoẻ mỗi người mà triệu chứng trong mỗi giai đoạn là khác nhau, cụ thể:

Giai đoạn đầu

Việc phát hiện ung thư ngay trong giai đoạn đầu là rất quan trọng. Bởi nếu được phát hiện sớm, khả năng được chữa trị sẽ cao hơn rất nhiều. Vì vậy, bạn nên nắm rõ những triệu chứng cơ bản của ung thư gan giai đoạn đầu như sau:

Mệt mỏi: đây là biểu hiện khá phổ biến ở giai đoạn đầu bao gồm tình trạng mệt mỏi kéo dài cùng với các biểu hiện của suy giảm chức năng gan.
Rối loạn tiêu hóa: người mắc ung thư gan giai đoạn đầu thường có các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như chán ăn, ăn không ngon, hay cảm giác buồn nôn, nôn.
Giảm cân: do cảm giác chán ăn cùng với bị suy giảm chức năng gan mà người bệnh trong giai đoạn đầu mắc ung thư gan sẽ bị giảm cân. Cho dù người bệnh có cố gắng duy trì việc ăn uống điều độ thì cơ thể cũng sẽ sụt cân.
Bụng đau và sưng: các tế bào ung thư có thể sẽ gây kích ứng và viêm gan, làm cho gan bị đau và sưng lên. Tình trạng sưng đau sẽ càng nặng nếu tế bào ung thư ngày càng phát triển.
Nước tiểu sẫm màu: khi bị các tế bào ung thư tấn công, sắc tố mật Bilirubin trong máu sẽ tăng làm cho màu nước tiểu ngày càng sẫm đi, từ vàng đến vàng đậm và nâu.
Vàng da: tương tự với nước tiểu, bilirubin tích tụ lại khi chức năng gan bị suy giảm gây vàng da hoặc lòng trắng của mắt.
Ngứa da: cơ thể bị nổi ngứa, lan ra khắp cơ thể và kéo dài trong thời gian dài cho thấy gan bị tổn thương.

Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể có các triệu chứng khác giống như cảm cúm hoặc sốt như: yếu cơ, cơ thể mệt mỏi, đau đầu,….

Nhìn chung, các dấu hiệu ở giai đoạn đầu của ung thư gan không quá rõ ràng. Tuy nhiên, khi thấy cơ thể không khỏe hay có nhiều dấu hiệu trùng khớp thì nên lập tức đi khám. Bởi nếu để lâu, bệnh tiến triển xấu thì cơ hội điều trị cũng giảm đi.

Giai đoạn 2

Ung thư gan giai đoạn 2 cũng có nhiều điểm tương đồng với giai đoạn đầu nhưng với mức độ biểu hiện rõ ràng hơn. Lúc này, khối u đã dần xâm lấn và lan ra nhưng chưa di căn xa. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

Vùng gan đau tức: những cơn đau ở gan không theo quy luật nào, không thành cơn. Bệnh nhân có thể cảm giác đau tức khi vừa vận động xong, sau ăn, thậm chí cả lúc nghỉ ngơi.
Gan to: người bệnh có thể cảm nhận gan to hơn ở dưới bờ sườn bên phải. Lúc này, các khối u đã chắc và chuyển động theo nhịp thở.
Cơ thể mệt mỏi, khó chịu: đây là triệu chứng rất phổ biến nhưng nhiều người lại không để ý. Lúc này, các bệnh nhân ung thư gan sẽ giảm khả năng lao động rất nhiều, cơ thể luôn uể oải mà không rõ nguyên nhân.
Chướng bụng: có tới 40% bệnh nhân có biểu hiện chướng bụng ở trong giai đoạn này.
Dễ buồn nôn: các khối u gan khi phát triển sẽ thể ảnh hưởng đến dạ dày làm cho người bệnh có cảm giác buồn nôn.
Da vàng, mắt vàng, nước tiểu sẫm màu: do chức năng gan suy giảm khiến lượng bilirubin tăng cao làm cho da ngày càng vàng và sạm đi, kèm theo tình trạng ngứa da nghiêm trọng. Ngoài ra, nước tiểu cũng sẫm màu theo thời gian.

Giai đoạn 3

So với 2 giai đoạn trước, giai đoạn 3 của ung thư gan có những triệu chứng rõ ràng hơn:

Đau bụng: bệnh nhân thường xuyên đau bụng, tập trung ở phía bên phải. Đặc biệt, khi ấn vào vùng gan thì mức độ càng nặng hơn. Tình trạng này có thể lan đến sau lưng hay lên vai phải.
Cơ thể luôn mệt mỏi, mơ hồ: tình trạng mệt mỏi của cơ thể càng lúc càng nặng, khiến cho bệnh nhân khó chịu, uể oải và cảm giác như mất đi gần như toàn bộ năng lượng của cơ thể.
Nhanh no: do trong ổ bụng lúc này chứa nhiều dịch nên bệnh nhân sẽ luôn cảm giác đầy bụng, nhanh no so với bình thường.
Gan to: qua động tác gõ và sờ nắn, bệnh nhân có thể cảm nhận được gan dưới bờ sườn phải to hơn rất nhiều.
Giảm cân nhanh: đây là biểu hiện sức khỏe có vấn đề, nhất là trong ung thư.

Giai đoạn 4

Khi ung thư gan đã chuyển qua giai đoạn 4, khối u cũng đã phát triển nhanh và lớn hơn rất nhiều. Vì vậy, các triệu chứng theo đó cũng rõ rệt nhất:

Mệt mỏi, sút cân liên tục: bệnh nhân luôn cảm thấy mệt mỏi, sút cân nhanh chóng, thường từ 5 – 6kg trong vòng 1 tháng, thậm chí có thể hơn.
Rối loạn tiêu hóa: khi chức năng gan bị suy giảm, hệ tiêu hoá cũng sẽ suy giảm theo gây nên tình trạng rối loạn tiêu hóa thường xuyên, bao gồm: táo bón, tiêu chảy, đau bụng dữ dội, … Bên cạnh đó, người bệnh cũng luôn trong trạng thái chướng bụng, đầy hơi mặc dù ăn rất ít hoặc không ăn gì; đi vệ sinh thường xuyên, chất thải nát và chứa nhiều chất nhầy.
Gan phình to: người bệnh có thể dễ dàng sờ những khối u dạng cục to, nhỏ trên bề mặt bụng. Lúc này, gan đã hỏng nghiêm trọng, cảnh báo những nguy hiểm đối với sức khỏe.
Đau tức bụng liên tục: vì gan nằm gần dạ dày, khi gan bị tổn thương thì ảnh hưởng không ít đến dạ dày, gây ra những cơn đau quặn thắt, khổ sở. Những cơn đau này có thể đến đột ngột và kéo dài trong thời gian dài.
Bụng to bất thường: trong giai đoạn cuối, chất dịch trong khoang bụng rất nhiều khiến cho bụng trướng to gây khó chịu. Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng có biểu hiện phù chi dưới.
Vàng da, nước tiểu sẫm màu: khi các khối u gan càng lớn khiến quá trình trao đổi giữa gan và ống mật bị tắc nghẽn càng nghiêm trọng gây nên vàng da, vàng mắt. Đây là biểu hiện rất đặc trưng. Ngoài ra, do nồng độ bilirubin tăng cao nên bệnh nhân cũng sẽ bị ngứa da nghiêm trọng, nước tiểu sẫm màu.
Rụng tóc, rụng lông: đây là biểu hiện của ung thư giai đoạn cuối khá rõ, tóc và lông trên cơ thể rụng liên tục.

Với bệnh ung thư gan giai đoạn cuối thì tỷ lệ chữa trị được là rất thấp. Bởi lúc này, các tế bào ung thư đã di căn sang các bộ phận khác, khó để kiểm soát được.

Nguyên nhân

Đối với bệnh ung thư gan, đến nay vẫn chưa được khẳng định là bởi nguyên nhân nào. Tuy nhiên, các yếu tố sau chủ quan và khách quan sau đây được cho là tác động nhiều đến mắc ung thư, cụ thể:

Xơ gan

Khi cơ thể gặp các dạng bệnh về gan như viêm gan, gan nhiễm mỡ, … thì rất dễ hình thành các mô sẹo trong gan. Các mô sẹo này khi phát triển, gan sẽ tạo ra các tế bào mới để hỗ trợ quá trình liền sẹo. Tuy nhiên, khi nhiều tế bào mới được tạo ra thì nguy cơ hình thành nên các khối u càng lớn, khiến gan mất chức năng hoạt động theo thời gian.

Viêm gan B và viêm gan C

Hiện nay, có 6 loại virus gây viêm gan bao gồm virus viêm gan A,B,C,D,E,G. Trong đó virus viêm gan B và C phổ biến hơn cả, và có thể làm cho bệnh nhân bị xơ gan hay ung thư gan. Các loại virus này làm cho gan bị viêm nhiễm hoặc hoại tử. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có tới 70% bệnh nhân bị viêm gan B chuyển qua tình trạng ung thư, dẫn đến tử vong. Còn với người nhiễm virus viêm gan C, thì cứ 100 người sẽ có 1-5 trường hợp tử vong vì do xơ gan hay ung thư gan.

Rượu, bia

Rượu, bia là những thứ vô cùng độc hại cho gan. Bởi khi đưa rượu, bia vào cơ thể thì có tới 90% lượng cồn đi thẳng vào gan, và chỉ 10% còn lại được đào thải qua hệ bài tiết. Nếu lượng cồn tích tục quá nhiều sẽ chuyển hóa thành acetaldehyde, được xem là chất rất độc phá huỷ gan, lâu dần sẽ dẫn đến ung thư gan. Với những người nghiện bia, rượu thì tỷ lệ mắc bệnh này và nhiều bệnh nguy hiểm khác là rất cao.

Các yếu tố khác

Giới tính: thường thì phái nam sẽ có tỷ lệ mắc nhiều hơn nữ. Bởi đối tượng này thường xuyên hút thuốc, uống nhiều rượu bia, …
Di truyền: các thành viên trong gia đình có tiền sử ung thư gan thì các thế hệ sau có tỷ lệ mắc các bệnh về gan là cao hơn.
Thực phẩm không đảm bảo vệ sinh: thực phẩm nếu không được bảo quản, chế biến tốt thì rất dễ bị nấm, mốc. Nhiều loại nấm, mốc khi để lâu ngày sẽ sinh ra Aflatoxin – chất cực độc gây ung thư.
Ô nhiễm môi trường: trong môi trường hiện nay có chứa rất nhiều hoá chất độc hại từ thuốc trừ sâu, các chất thải hay chất độc từ các nhà máy công nghiệp, … Nếu con người tiếp xúc hằng ngày sẽ tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư, trong đó có ung thư gan.

Chẩn đoán

Có thể chẩn đoán bệnh ung thư gan thông qua khám lâm sàng hoặc các xét nghiệm. Qua đây cũng có thể biết được giai đoạn phát triển của khối u, từ đó đưa ra các phương pháp chữa trị phù hợp nhất.

Khám lâm sàng: qua việc thăm khám, bác sĩ có thể thấy được các dấu hiệu của sức khỏe. Ví dụ như thông qua việc khám ổ bụng có thể kiểm tra liệu có cục u cứng trong gan và tình trạng sưng bụng hay không.
Xét nghiệm máu: nhằm kiểm tra chức năng gan cũng như nồng độ alpha-fetoprotein (AFP), qua đó thấy được tình trạng gan.
Siêu âm gan: là phương pháp đơn giản, sử dụng sóng âm giúp tạo ra hình ảnh về gan, từ đó có thể thấy được gan có tồn tại các khối u hay không.
Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI) ổ bụng để quan sát hình ảnh gan 3 chiều chi tiết hơn, thấy được kích thước cũng như vị trí của khối u.
Sinh thiết gan: chẩn đoán ung thư chính xác hơn.

Cách chữa ung thư gan

Tùy vào tình trạng gan và sức khỏe của người bệnh mà có thể sử dụng các phương pháp điều trị cho phù hợp. Hiện nay có các phương pháp điều trị phổ biến như: phẫu thuật, cắt bỏ/bào mòn khối u, hoá trị, xạ trị, điều trị trúng đích,..

Phẫu thuật

Phẫu thuật có khả năng điều trị ung thư và do đó là phương pháp được lựa chọn cho những bệnh nhân ung thư gan giai đoạn sớm. Phẫu thuật thường qua 2 hình thức là phẫu thuật cắt bỏ và ghép gan.

Phẫu thuật cắt bỏ: các tế bào ung thư tác động đến một phần gan, thực hiện phẫu thuật cắt bỏ phần còn lại.
Ghép gan: cắt bỏ toàn bộ gan và thay thế bằng một gan khỏe mạnh khác. Sau khi thực hiện ghép gan, bệnh nhân cần được sử dụng thuốc chống đào thải nhằm ngăn ngừa đào thải tạng ghép.

Bào mòn u

Phương pháp này được sử dụng để phá huỷ tế bào ung thư gan bằng cách sử dụng nhiệt, thường sẽ được đốt bằng nhiệt cao tần – RFA hoặc sử dụng cồn bằng cách tiêm ethanol qua da – PEI.

Theo đó, nếu bệnh nhân được điều trị RFA thì sẽ sử dụng ánh sáng laser hoặc sóng vô tuyến truyền qua kim, làm nóng các tế bào ung thư đến một nhiệt độ cao nhằm phá hủy chúng. Còn nếu được điều trị PEI thì sẽ sử dụng cồn được tiêm qua kim tại các vị trí ung thư, từ đó phá hủy chúng. Nếu u sau khi được bào mòn tiếp tục phát triển trở lại, có thể sử dụng tiếp phương pháp điều trị này.

Hóa trị

Phương pháp này sẽ sử dụng các loại thuốc chống ung thư nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư có trong gan đồng thời ngăn chặn các tế bào ung thư gan phân chia và lan rộng.

Theo đó, các loại thuốc hóa trị sẽ được tiêm vào tĩnh mạch (đường tĩnh mạch), tuy nhiên, cũng có thể dùng dưới dạng viên nén (đường uống). Phương pháp này chỉ được áp dụng khi gan của người bệnh vẫn còn đảm nhiệm tốt chức năng.

Liệu pháp nhắm đích điều trị ung thư

Phương pháp liệu pháp nhắm đích điều trị ung thư sẽ sử dụng thuốc hay các chất khác nhằm ngăn chặn sự phát triển và lan rộng của các tế bào ung thư.

Lấy ví dụ cụ thể với phương pháp này như sau: sử dụng loại thuốc nhắm đích có tên là sorafenib để điều trị ung thư gan cho các bệnh nhân có tình trạng ung thư tiến triển nhanh. Khi đưa loại thuốc này vào cơ thể, chúng sẽ tấn công các tế bào ung thư, không để chúng phát triển các mạch máu riêng.

Phương pháp này giúp tăng khả năng kéo dài thời gian sống của bệnh nhân mắc ung thư gan. Tuy nhiên, tuỳ vào các loại thuốc mà sẽ kèm theo những tác dụng phụ khác nhau.

Ngoài ra, để có biện pháp điều trị trúng đích phù hợp, bệnh nhân thường được bác sĩ chỉ định làm xét nghiệm ung thư giai đoạn muộn bằng sinh thiết mô hoặc sinh thiết lỏng để đưa ra liệu pháp điều trị phù hợp nhất.

Xạ trị

Phương pháp xạ trị sử dụng khi bệnh nhân đã mắc ung thư gan nặng. Theo đó, xạ trị là sử dụng các tia năng lượng cao để phá hủy các tế bào ung thư hoặc hạn chế sự phát triển và lây lan của chúng.

Phương pháp này giúp giảm triệu chứng đau cho bệnh nhân, nhất là những bệnh nhân có tình trạng ung thư đã lan rộng đến xương. Phương pháp xạ trị không được áp dụng thường xuyên cho 1 bệnh nhân trong điều trị ung thư gan, bởi gan không thể chịu được liều phóng xạ cao.

Cách phòng ngừa

Ung thư gan là bệnh cực kỳ nguy hiểm và không nên để cơ thể có dấu hiệu mắc bệnh rồi mới điều trị, chữa trị. “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, vì vậy có thể thực hiện các việc sau giúp phòng ngừa, cụ thể:

Tiêm vacxin phòng ngừa viêm gan B: các ba mẹ nên tiêm cho trẻ vắc-xin viêm gan B trong vòng 24 giờ sau khi sinh. Bởi hiện chưa có thuốc đặc hiệu để điều trị viêm gan B, là tiêm ngừa là cách được khuyến khích nhằm hạn chế sự lây truyền viêm gan B từ mẹ sang con. Đối với người lớn, nên chủ động tiêm phòng càng sớm càng tốt.
Ngăn chặn nguy cơ mắc viêm gan siêu vi C: Viêm gan C chưa có vắc-xin để phòng ngừa, vì vậy mỗi người cần có ý thức bảo vệ bản thân, sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ để kiểm soát bệnh được tốt nhất.
Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ: nên bổ sung nhiều rau quả và trái cây (các loại rau có màu xanh đậm, cà rốt, khoai tây và trái cây họ cam quýt), sử dụng các chế phẩm từ sữa, uống trà tươi,… Ngoài ra, không nên ăn các loại thực phẩm đã bị mốc hay thức ăn chứa lượng muối cao.
Duy trì lối sống lành mạnh: tập thể dục thường xuyên, dành thời gian hợp lý để nghỉ ngơi, luôn giữ tinh thần thoải mái, lạc quan. Ngoài ra, hạn chế bia, rượu và đồ uống có cồn, …

Hỏi – Đáp

Bệnh ung thư gan có chữa được không?

Khả năng chữa ung thư gan tuỳ thuộc vào thời gian phát hiện và tình trạng khối u chứa tế bào ung thư. Nếu người bệnh phát hiện ung thư sớm (ở giai đoạn 1), cùng với kích thước khối u còn nhỏ thì khả năng chữa khỏi là rất cao (trên 80%).

Tuy nhiên, nếu để qua giai đoạn 3 hoặc 4 thì khả năng chữa khỏi rất thấp. Bởi khi này, các tế bào ung thư đã di căn qua các cơ quan khác trên cơ thể. Chỉ có thể kết hợp nhiều phương pháp như: dùng thuốc, xạ trị, … để kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân.

Bệnh ung thư gan sống được bao lâu?

Tuỳ vào thời điểm phát hiện bệnh, cùng với việc áp dụng các phương pháp điều trị, chữa trị khác nhau mà thời gian sống của bệnh nhân mắc ung thư gan cũng sẽ khác nhau, cụ thể:

Giai đoạn 1: Khối u vẫn còn nhỏ, nằm trong gan, không quá phức tạp khi điều trị. Lúc này, bệnh nhân có cơ hội sống trên 5 năm khoảng 31%.
Giai đoạn 2: Các khối u bắt đầu xâm lấn vào các mạch máu, lan ra các mô trong gan, bệnh nhân có cơ hội sống trên 5 năm khoảng 19%.
Giai đoạn 3: khối u có kích thước to hơn, bắt đầu di căn ra các cơ quan khác. Bệnh nhân có cơ hội sống trên 5 năm khoảng 11%.
Giai đoạn 4 (giai đoạn cuối): khi này, chức năng gan đã bị mất gần như hoàn toàn, các tế bào ung thư di căn đến nhiều cơ quan trên cơ thể. Thời gian sống của bệnh nhân trên 5 năm chỉ còn 3%.

Bên cạnh đó, các yếu tố như sự phát triển của các giai đoạn bệnh, mức độ tiến triển, tình trạng sức khỏe (thể chất lẫn tinh thần) hay phương pháp chữa trị cũng là các yếu tố vô cùng quan trọng, tác động đến thời gian sống của các bệnh nhân ung thư gan. Vì vậy, bệnh nhân và gia đình nên duy trì lối sống lành mạnh, lạc quan đồng thời tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ.

Bệnh ung thư gan có lây không?

Bệnh ung thư gan không lây nhiễm vì không có khả năng lây qua đường tiếp xúc.

Ung thư gan nguy hiểm như thế nào?

Bệnh ung thư gan vô cùng nguy hiểm, thậm chí còn ảnh hưởng đến tính mạng, và có thể dẫn đến các biến chứng như: gây tắc ống mật, tổn thương tế bào gan, làm rối loạn chức năng gan, … Lâu ngày chất độc tích tụ trong cơ thể, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm khác, cụ thể:

Thiếu máu
Tắc nghẽn ống dẫn mật
Chảy máu
Giãn tĩnh mạch thực quản
Hội chứng gan thận
Bệnh não gan

Mắc ung thư gan có nên mổ không?

Thông thường, bệnh nhân mắc ung thư gan nếu được phát hiện sớm và chữa trị kịp thời, phần gan lành còn tốt thì có thể mổ được. Sau mổ sẽ đem lại kết quả tích cực. Tuy nhiên, đối với những người mắc xơ gan thì không nên mổ. Bởi sau phẫu thuật, gan xơ không thể nào đảm nhiệm chức năng bình thường. Người mắc ung thư nên đi khám và nhận lời khuyên từ các bác sĩ.

Ung thư gan có di truyền không?

Bệnh ung thư gan không di truyền, tức là trong gia đình có người mắc ung thư thì không có nghĩa con cái sau khi sinh ra cũng mắc bệnh. Ung thư gan không có yếu tố di truyền nhưng cũng là một trong những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư nếu tiền sử gia đình người đó đã từng mắc bệnh.

Trên đây là toàn bộ thông tin về ung thư gan. CHEK Genomics hy vọng qua bài viết này, bạn sẽ bổ sung thêm cho mình nhiều kiến thức quan trọng để chăm sóc sức khỏe của bản thân và gia đình được tốt hơn.

Xem thêm: