Liệu pháp xạ trị ung thư vú thường được chỉ định sau khi phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến vú hoặc phẫu thuật bảo tồn tuyến vú. Và Xạ trị thường được thực hiện sau hóa trị và trước liệu pháp nội tiết.
Cùng Chek Genomics tìm hiểu trị xạ là gì? Nên trị xạ khi nào? Những tác dụng phụ của trị xạ là gì? Cùng tìm hiểu ngay qua bài viết dưới đây nhé!
Tổng quan về trị xạ ung thư vú
Ung thư vú là loại ung thư phổ biến nhất và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ trên thế giới và ở Việt Nam. Hiện nay, việc chẩn đoán và điều trị ung thư vú đã có nhiều tiến bộ, với việc phát hiện sớm bằng sàng lọc và kết hợp điều trị đa phương thức bao gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, điều trị nội tiết và điều trị đích.
Xạ trị là phương pháp sử dụng bức xạ ion hóa năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư, thường được sử dụng để điều trị ung thư vú. Các nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng xạ trị bổ trợ sau phẫu thuật ung thư vú có thể làm giảm tỷ lệ tái phát và di căn của bệnh nhân ung thư vú, đồng thời kéo dài thời gian sống thêm toàn bộ cho bệnh nhân.
Chỉ định xạ trị trong điều trị ung thư vú phụ thuộc vào phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến vú hoặc phẫu thuật bảo tồn tuyến vú và liệu các hạch bạch huyết khu vực có di căn hay không (bao gồm hạch nách, hạch thượng, hạ đòn và tuyến vú trong). Xạ trị ung thư vú thường được bắt đầu sau khi phẫu thuật một tháng để vết mổ lành lại.
Xạ trị thường được thực hiện sau hóa trị và trước liệu pháp nội tiết.Thời gian điều trị thông thường là 5 – 6 tuần, mỗi ngày một lần, mỗi lần 10 – 15 phút, không điều trị vào thứ bảy và chủ nhật.
Khi nào cần xạ trị ung thư vú?
Xạ trị là một phương pháp điều trị rất chuyên biệt và thường được sử dụng cho bệnh nhân ung thư vú. Bác sĩ sẽ lập kế hoạch điều trị rất chi tiết cho bạn dựa trên loại và giai đoạn ung thư cũng như các phương pháp điều trị khác mà bạn đang nhận (nếu có). Hãy nhớ rằng mỗi bệnh nhân đều khác nhau, vì vậy bạn không nên so sánh kế hoạch điều trị của mình với những bệnh nhân khác.
Xạ trị sau phẫu thuật
Trong hầu hết các trường hợp, xạ trị ung thư vú là cần thiết sau phẫu thuật. Điều này làm giảm nguy cơ ung thư quay trở lại bằng cách loại bỏ bất kỳ tế bào ung thư nào vẫn sót lại trong khu vực. Nếu khối u của bạn đã được loại bỏ, rất có thể bạn sẽ được xạ trị cho các mô vú còn lại.
Nếu bạn đã phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ vú, tuy nhiên khối u lớn hoặc ung thư đã di căn đến các hạch bạch huyết dưới cánh tay, bạn có thể cần xạ trị vùng thành ngực.
Xạ trị kết hợp hóa trị
Bạn có thể xạ trị trước, sau đó hóa trị hay ngược lại hoặc cả hai. Các bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp nhất với từng bệnh và tình trạng của bệnh nhân.
Ung thư tiến triển
Xạ trị ung thư vú cũng có thể được sử dụng cho ung thư giai đoạn tiến triển. Điều này được gọi là chăm sóc giảm nhẹ. Nó giúp kiểm soát các bệnh chưa được điều trị trước đó ở vú hoặc giúp giảm các triệu chứng liên quan đến ung thư; chẳng hạn như đau, chèn ép lên tủy sống hoặc các khối u do ung thư đã lan sang các bộ phận khác của cơ thể gây ra (ung thư vú thứ phát).
Trong trường hợp này, mức độ xạ trị ung thư vú sẽ phụ thuộc vào hoàn cảnh cá nhân của bệnh nhân. Thông thường, điều trị sẽ được đưa ra trong một khoảng thời gian ngắn hơn.
Trước phẫu thuật
Trong một số trường hợp, bạn có thể được xạ trị trước khi phẫu thuật để giảm kích thước của các khối u lớn.
Tác dụng phụ của xạ trị ung thư vú
Các tác dụng phụ phổ biến
Thay đổi da
Phản ứng da có thể xảy ra trong hoặc sau khi xạ trị ung thư vú. Mức độ của phản ứng này phụ thuộc vào một số yếu tố, bao gồm liều điều trị và độ nhạy cảm của da. Bạn có thể bị đau nhức và ngứa da ở vùng điều trị trong 10 – 14 ngày sau khi bắt đầu điều trị. Da của bạn có thể bong tróc khi tiếp tục điều trị và có thể trở nên đỏ, đau và khô.
Các ảnh hưởng trên da có thể tiếp tục trở nên tồi tệ hơn trong khoảng một tuần sau khi xạ trị kết thúc. Mức độ da phản ứng với bức xạ ở mỗi người là khác nhau. Da của bạn có thể bị đau trong khi của người khác không bị ảnh hưởng. Đội ngũ y, bác sĩ sẽ kiểm tra làn da của bạn thường xuyên và cung cấp phương pháp điều trị thích hợp cho bất kỳ tác dụng phụ nào.
Đau hoặc khó chịu
Bạn có thể bị đau và sưng ở vùng vú ngay lập tức trong khi xạ trị ung thư vú hoặc sau đó. Những triệu chứng này có thể kéo dài một thời gian sau khi kết thúc điều trị. Nếu điều trị bao gồm vùng trung tâm hoặc xương đòn, một vùng nhỏ trong cổ họng của bạn (thực quản) có thể bị ảnh hưởng. Điều này có thể gây ra chứng ợ nóng và khó chịu, nhưng thường sẽ cải thiện khi dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.
Mệt mỏi
Trong vài tuần sau khi điều trị, cơ thể bạn sẽ sử dụng nhiều năng lượng, vì vậy bạn có thể cảm thấy mệt mỏi hơn bình thường, đặc biệt là khi bạn tiếp tục điều trị. Sự căng thẳng của các cuộc thăm khám, kiểm tra, chẩn đoán ung thư và đi đến bệnh viện đều có thể làm tăng thêm sự mệt mỏi này.
Nghiên cứu cho thấy rằng sự cân bằng giữa tập thể dục và nghỉ ngơi có thể giúp giảm cảm giác mệt mỏi. Một chế độ ăn uống lành mạnh và không khí trong lành cũng giúp ích rất nhiều.
Các tác dụng phụ khác
Đôi khi, phần phổi phía sau khu vực xạ trị ung thư vú bị viêm. Điều này gây ho khan hoặc khó thở, nhưng thường thì cơ thể có thể tự chữa lành.
Nếu bạn đang cho con bú, bạn có thể không cho con bú bên vú được điều trị.
Các tác dụng phụ muộn
Một số tác dụng phụ có thể không xuất hiện cho đến khi điều trị kết thúc. Đây được gọi là tác dụng phụ muộn, một số tác dụng phụ muộn có thể nghiêm trọng và vĩnh viễn. Xạ trị ở vú và nách đôi khi có thể phát triển mô cứng gọi là xơ hóa, gây ra bởi sự tích tụ của mô sẹo. Nếu tình trạng xơ nang vú trở nên trầm trọng, ngực có thể trở nên nhỏ hơn và săn chắc hơn rõ rệt.
Tránh sử dụng bất kỳ loại nước hoa, chất khử mùi, băng, kem hoặc nước thơm trên vùng điều trị trừ khi được bác sĩ trị liệu bức xạ khuyên dùng.
Nhẹ nhàng rửa vùng điều trị bằng nước ấm trong bồn tắm hoặc vòi hoa sen, sau đó lau khô bằng khăn mềm. Không chà xát khu vực xạ trị ung thư vú. Một số bệnh viện có thể cho phép bạn sử dụng xà phòng dịu nhẹ, không mùi.
Tránh để khu vực được điều trị tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời trong một năm sau khi điều trị. Sau khi điều trị xong, vùng da được điều trị có nguy cơ bị cháy nắng cao hơn, vì vậy điều quan trọng là phải che chắn vùng da đó hoặc thoa kem chống nắng thường xuyên. Nên tránh các biện pháp tăng thân nhiệt, chẳng hạn như miếng đệm nhiệt, phòng xông hơi khô, chai nước nóng hoặc chườm lạnh trong quá trình điều trị.
- Một chiếc áo ngực hoặc áo khoác cotton mềm mại sẽ giúp bạn thêm thoải mái. Bạn cũng có thể thấy rằng bạn cảm thấy thoải mái hơn khi không mặc áo ngực trong một thời gian sau khi điều trị.
- Nếu bạn làm ngực, bạn có thể thấy rằng núm vú mềm sẽ tốt hơn ngực giả bằng silicon.
- Một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh và uống nhiều nước có thể giúp cơ thể bạn đối phó tốt hơn với các tác động của việc điều trị.
- Cố gắng không kỳ vọng quá nhiều vào bản thân trong quá trình điều trị vì mức năng lượng của bạn sẽ thấp.
- Không bơi trong nước khử trùng bằng clo (có hầu hết ở các bể bơi công cộng) trong khi điều trị và trong 3 đến 4 tuần sau khi điều trị.
- Nếu bạn thấy xuất hiện phản ứng da, đừng lo lắng, nó sẽ lành hoàn toàn trong khoảng 4 tuần sau khi điều trị. Nhân viên y tế tại trung tâm xạ trị sẽ tư vấn cho bạn cách chăm sóc da tốt nhất.
Bạn cũng có thể nhận thấy các mạch máu nhỏ giãn ra dưới da. Xơ hóa nghiêm trọng cũng có thể chặn dẫn lưu bạch huyết ở cánh tay và gây sưng ở cánh tay, được gọi là phù bạch huyết, sau khi xạ trị ung thư vú.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ vết sưng nào ở cánh tay, bàn tay hoặc ngực của mình, vui lòng liên hệ với bác sĩ trị liệu chuyên nghiệp để được điều trị.
Các tác dụng phụ muộn khác có thể xảy ra bao gồm:
- Yếu xương trong khu vực, chẳng hạn như xương sườn và xương đòn;
- Tổn thương dây thần kinh ở cánh tay, có thể gây ngứa ran, tê, đau, yếu và có thể mất cử động một phần;
- Xơ phổi trên, có thể gây ho khan và khó thở.
Kết luận
Hy vọng những thông tin cung cấp trên bài viết sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về phương pháp xạ trị ung thư vú. Đừng quên theo dõi CHEK để biết thêm nhiều kiến thức bổ ích khác nhé!.
