Tuy chỉ chiếm 7% trên tổng số các bệnh ung thư hiện nay, Ung thư không rõ nguyên phát rất khó xác định được vị trí bắt đầu của tế bào ung thư, nên rất dễ nhầm lẫn và khó đưa ra phương án điều trị kịp thời. Để hiểu rõ hơn về loại ung thư này, mời bạn đọc theo dõi bài viết dưới đây từ CHEK Genomics.
Ung thư không rõ nguyên phát là gì?
Ung thư không rõ nguyên phát tên tiếng anh Carcinoma of Unknown Primary (CUP)[1] là căn bệnh hiếm gặp, chiếm 7% trên tổng số bệnh ung thư hiện nay. Đây là loại ung thư không rõ nguồn gốc bởi bác sĩ khó xác định được vị trí bắt đầu của các tế bào ung thư.
Loại ung thư không rõ nguồn gốc này xuất hiện đều ở cả hai giới, thường ở độ tuổi 60 trở lên. Một số bệnh lý ung thư chưa rõ nguyên phát thường gặp là ung thư tinh hoàn, phổi, đại – trực tràng hoặc ung thư thận.
Quá trình di căn của ung thư nguyên phát diễn ra vô cùng nhanh chóng. Điều này có nghĩa là ung thư hình thành từ một mô bất kỳ sau đó lan đến nhiều nơi trên cơ thể chỉ trong thời gian rất ngắn.
Các tế bào ác tính của ung thư không rõ nguyên phát thường giống với tế bào của loại mô mà ung thư bắt đầu. Ví dụ, các tế bào ung thư phổi di căn lên não thì các tế bào ở não cũng giống các tế bào ở phổi. Chính vì vậy mà nó gây khó khăn trong việc chẩn đoán và đưa ra phác đồ điều trị cho bệnh nhân. Các bác sĩ có thể tìm được vị trí ung thư lan đến nhưng không thể tìm được vị trí ban đầu của nó.
Triệu chứng
Với mức độ ác tính cao, lây lan nhanh và di căn sớm nên trung bình những bệnh nhân CUP chỉ sống được 6-9 tháng. Tuy nhiên không dễ để có thể nhận biết được mình có đang mắc ung thư không rõ nguyên phát hay không.
Nếu cơ thể bạn xuất hiện những triệu chứng hoặc dấu hiệu bất thường sau, hãy đến cơ quan y tế gần nhất để kiểm tra mình có mắc ung thư chưa rõ nguyên phát hay không.
- Đau ở một vị trí trên cơ thể và không biến mất.
- Xuất hiện những cơn ho và khàn tiếng kéo dài, không biến mất.
- Thay đổi thói quen đại tiểu tiện: Ỉa chảy, táo bón hoặc thay đổi tần suất đi tiểu.
- Chảy máu hoặc mủ bất thường trên cơ thể.
- Xuất hiện các mảng cứng ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể.
- Chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Sốt không rõ nguyên nhân, kéo dài và không biến mất.
- Ra mồ hôi đêm.
Lưu ý: Trong nhiều trường hợp, ung thư không rõ nguyên phát thường không gây nên một dấu hiệu hoặc triệu chứng nào. Chính vì vậy bạn nên khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần để đảm bảo cơ thể mình hoàn toàn khỏe mạnh.
Nguyên nhân
Thông thường, ung thư hình thành khi có sự rối loạn trong di truyền giữa các tế bào – DNA. Một số đột biến DNA khiến các tế bào nhân lên không kiểm soát được, trong khi các tế bào bình thường sẽ chết đi sau một thời gian tồn tại. Các tế bào bất thường đó sẽ tích tụ và tạo thành một khối u trong cơ thể con người. Các khối u này tiếp tục phát triển và lan rộng đến các cơ quan khác, quá trình này gọi là di căn.
Ung thư không rõ nguyên phát cũng không ngoại lệ, các tế bào ung thư di căn khắp cơ thể nhưng không thể tìm thấy nơi khởi phát ung thư. Điều này có thể là do:
- Khối u ban đầu quá nhỏ và phát triển chậm.
- Khối u ban đầu bị tiêu diệt bởi hệ thống miễn dịch của cơ thể.
- Khối u ban đầu bị loại bỏ trong quá trình phẫu thuật do một bệnh lý mà bác sĩ không phát hiện ung thư.
Những người có nguy cơ mắc ung thư chưa rõ nguyên phát thường do các nguyên nhân sau:
- Lớn tuổi.
- Di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy bệnh nhân ung thư không rõ nguyên liên quan đến tiền sử gia đình mắc ung thư.
Chẩn đoán ung thư không rõ nguyên phát
Để chẩn đoán được bệnh nhân mắc loại ung thư nào, trước hết người bệnh phải khám lâm sàng và thực hiện đầy đủ các xét nghiệm cơ bản. Nếu xác định được vị trí của khối u ban đầu – bệnh nhân đó mắc ung thư nguyên phát. Ngược lại, nếu không xác định được vị trí, bệnh nhân đó mắc ung thư chưa rõ nguyên phát và sẽ tiếp tục thực hiện các xét nghiệm chuyên biệt hơn để tìm ra nguồn gốc ung thư.
Khám lâm sàng và xét nghiệm cơ bản
Khi phát hiện cơ thể có những dấu hiệu hoặc triệu chứng như trên, bạn nên đăng ký với bệnh viện để được khám lâm sàng sớm nhất
- Khám tổng quát: Bạn nên cung cấp chính xác dấu hiệu trải qua của cơ thể để bác sĩ có những định hướng trong chẩn đoán cho chính xác nhất.
- Xét nghiệm hình ảnh: Thực hiện các xét nghiệm hình ảnh học để hỗ trợ chính xác hơn cho quá trình chẩn đoán bao gồm chụp X-quang, CT scan hay MRI.
- Sinh thiết: Lấy mẫu mô để thực hiện xét nghiệm sinh thiết, sau khi có kết quả bác sĩ sẽ phân tích các tế bào và xác định đó có phải là ung thư không và nguồn gốc của nó ở đâu.
Xét nghiệm chuyên biệt
Nếu xét nghiệm cơ bản mà chưa tìm được vị trí của khối u ban đầu, bệnh nhân cần phải thực hiện xét nghiệm chuyên biệt để tìm được nguồn gốc của ung thư không rõ nguyên phát.
- Khám sức khỏe kỹ hơn: Bác sĩ khám lại để tìm các dấu hiệu ung thư trên cơ thể của bệnh nhân.
- Xét nghiệm hình ảnh học cao cấp: Chụp cắt lớp bằng đồng vị phóng xạ (CT hoặc PET) giúp bác sĩ dễ dàng hơn trong việc tìm các dấu hiệu của tế mô ung thư ban đầu.
- Xét nghiệm máu: Là xét nghiệm chuyên sâu, giúp kiểm tra các cơ quan chức năng khác có bị ảnh hưởng bởi các tế bào ung thư hay không. Đặc biệt, một vài xét nghiệm máu giúp tìm kiếm tumor marker – các chất chỉ dấu ung thư, giúp chẩn đoán dễ dàng hơn. Tham khảo Dịch vụ Xét Nghiệm Sinh Thiết Lỏng Guardant360
- Nội soi: Thông qua nội soi, bác sĩ có thể quan sát và tìm dấu hiệu ung thư chính xác và nhanh chóng hơn.
- Thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu khác: Phân tích máu và mô cơ thể để tiến hành các xét nghiệm chi tiết hơn, tạo cơ sở chính xác để chẩn đoán cho bệnh nhân.
Điều trị ung thư không rõ nguyên phát như thế nào?
Trước khi lên phác đồ điều trị, bác sĩ cần quan sát các tế bào ung thư được tìm thấy và kiểm tra loại tế bào bình thường nào gần giống với chúng nhất.
Mỗi cá nhân sẽ có một kế hoạch điều trị cụ thể với những phương pháp khác nhau, phù hợp với từng giai đoạn của bệnh. Dưới đây là một số phương pháp điều trị dành cho bệnh nhân ung thư không rõ nguyên phát
Xạ trị
Là phương pháp điều trị ung thư phổ biến, sử dụng chùm tia có năng lượng cao (tia X và tia proton) để tiêu diệt các tế bào ung thư. Đồng thời xạ trị còn kiểm soát các triệu chứng gây đau đớn và khó chịu cho người bệnh. Tuy nhiên, nó chỉ dành cho bệnh nhân có tế bào ung thư nằm giới hạn ở một vùng.
Hóa trị
Là hình thức uống hoặc truyền thuốc qua tĩnh mạch ở cánh tay. Thuốc này có tác dụng tiêu diệt các tế bào ung thư. Phương pháp hóa trị này thường được sử dụng cho các ca bệnh ung thư không rõ nguyên phát.
Phẫu thuật
Khối u được loại bỏ thường tập trung ở một bộ phận nào đó trên cơ thể (gan hoặc cổ tử cung), sau phẫu thuật sẽ tiến hành xạ trị để loại bỏ các khối u còn lại.
Liệu pháp hormone
Liệu pháp này loại bỏ hoặc ngăn chặn hoạt động của hormone(1) trên cơ thể con người, kìm hãm sự phát triển của tế bào ung thư. Thực hiện các xét nghiệm để xác định tế bào ung thư ở những nơi có thụ thể liên kết với hormone và từ đó thực hiện phương pháp điều trị này.
Chăm sóc giảm nhẹ
Chăm sóc hỗ trợ tập trung vào việc giảm đau và các triệu chứng khác của bệnh. Phương pháp này thực hiện song song với các phương pháp điều trị tích cực khác như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị.
Kết luận
Ung thư không rõ nguyên phát nhìn chung có tiên lượng rất xấu. Tuy nhiên, nền y học ngày càng tiến bộ cùng đội ngũ y – bác sĩ chuyên sâu luôn sẵn sàng điều chỉnh phác đồ điều trị cho mỗi bệnh nhân sau từng giai đoạn. Hơn nữa, với một tâm lý tích cực, vui vẻ có thể kéo dài sự sống và giảm đau đớn cho bệnh nhân.
