Thuốc Crizotinib nằm trong nhóm ức chế kinase được sử dụng điều trị một số loại ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) và một số loại ung thư hạch tế bào lớn không tái sinh (ALCL). Thuốc hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của chất tự nhiên giúp các tế bào ung thư nhân lên.

Mục lục nội dung:

Crizotinib là thuốc gì?

Crizotinib là một loại thuốc điều trị ung thư được gọi là chất ức chế kinase được sử dụng để điều trị hai dạng ung thư hiếm gặp.

Nó được dùng để điều trị một loại ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) ở những người có lỗi trong gen được gọi là ROS1 hoặc ALK. Lỗi ROS1 xảy ra ở khoảng 1% số người mắc NSCLC trong khi lỗi ALK xảy ra trong khoảng 5% trường hợp.

Các khiếm khuyết trong ROS1 và ALK khiến các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát gây ra ung thư. Thuốc Crizotinib có tác dụng giúp ngăn chặn hoặc làm chậm sự phát triển của ung thư. Nó thực hiện điều này bằng cách chặn hành động của ROS1 và ALK được biết đến như một chất ức chế tyrosine kinase ROS1 và một chất ức chế ALK tyrosine kinase.

Thuốc được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt vào năm 2011. Đây là liệu pháp đầu tiên được chấp thuận cho những bệnh nhân có NSCLC dương tính với ROS1.

Công dụng – Chỉ định dùng thuốc Crizotinib

Công dụng

Crizotinib là một loại thuốc theo toa có công dụng điều trị:

Cho những người bị ung thư phổi không tế bào nhỏ đã lan đến các bộ phận khác của cơ thể và do khiếm khuyết trong gen ALK (anaplastic lymphoma kinase)[1] hoặc gen có tên ROS1.
Cho trẻ em từ 1 tuổi trở lên và thanh niên khi ALCL bị khiếm khuyết trong một gen gọi là ALK đã quay trở lại. Hoặc là bệnh nhân đã thử một liệu pháp điều trị nhưng không có hiệu quả hoặc không còn có tác dụng. Khoảng 90% các trường hợp ALCL ở những người trẻ tuổi là ALK dương tính.

Hiện tại người ta không biết liệu thuốc crizotinib có an toàn và hiệu quả ở trẻ em dưới 12 tháng tuổi hoặc ở người lớn tuổi bị khiếm khuyết ALCL hay không.

Chỉ định dùng thuốc

Thuốc Crizotinib thường được điều chế dưới dạng viên nang uống không cần chia nhỏ, nhai hay nghiền nát. Nó thường được sử dụng một hoặc hai lần một ngày theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Liều lượng thuốc sẽ dựa theo tình trạng y tế cũng như việc đáp ứng với điều trị và các loại thuốc khác mà bệnh nhân có thể đang dùng. Hãy chắc chắn nói với bác sĩ và dược sĩ của bạn về tất cả các sản phẩm bạn sử dụng (bao gồm thuốc theo toa, thuốc không kê đơn và các sản phẩm thảo dược). Đối với trẻ em thì liều lượng cũng dựa trên kích thước cơ thể.

Uống thuốc vào khoảng cùng thời điểm mỗi ngày. Thực hiện theo các hướng dẫn trên nhãn thuốc một cách cẩn thận và yêu cầu bác sĩ hoặc dược sĩ điều trị giải thích bất kỳ phần nào bạn không hiểu.

Hãy dùng thuốc Crizotinib chính xác theo chỉ dẫn. Không dùng nhiều hơn hoặc ít hơn hoặc uống thường xuyên hơn so với quy định của bác sĩ. Nếu bệnh nhân bị nôn sau khi uống thuốc thì đừng dùng thêm liều. Dùng liều tiếp theo của thuốc như thường lệ.

Bác sĩ có thể tạm thời hoặc vĩnh viễn ngừng điều trị hay giảm liều hoặc yêu cầu bạn giảm tần suất uống thuốc nếu bạn gặp các tác dụng phụ nghiêm trọng của thuốc. Cho bác sĩ, dược sĩ biết cảm giác của bạn trong quá trình điều trị.

Tiếp tục dùng thuốc ngay cả khi bạn cảm thấy đã khỏe hơn. Đừng ngừng dùng thuốc mà không nói chuyện với bác sĩ hay dược sĩ điều trị.

Không tăng liều hoặc sử dụng thuốc Crizotinib thường xuyên hơn hoặc lâu hơn so với quy định. Tình trạng của bạn sẽ không cải thiện nhanh hơn và nguy cơ mắc các tác dụng phụ sẽ tăng lên.

Để giảm nguy cơ tác dụng phụ, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc khác để dùng cùng với thuốc này. Cẩn thận làm theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị đối với tất cả các loại thuốc được kê đơn.

Vì thuốc này có thể được hấp thụ qua da và phổi nên nó có thể gây hại cho thai nhi, phụ nữ đang mang thai hoặc có thể mang thai không nên sử dụng thuốc này hoặc hít thở bụi từ viên nang.

Tác dụng phụ thuốc Crizotinib

Thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng phụ từ ít nghiêm trọng đến nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe.

Hãy nhớ rằng thuốc Crizotinib đã được kê đơn vì bác sĩ điều trị đã đánh giá rằng lợi ích mang lại lớn hơn nguy cơ tác dụng phụ.Nhiều người sử dụng thuốc không xảy ra tác dụng phụ nghiêm trọng.

Hãy cho bác sĩ điều trị nếu bạn gặp bất kỳ những triệu chứng lâu dài hoặc không biến mất như: bệnh tiêu chảy, táo bón, đau bụng, có vết loét trong miệng, ợ nóng, đau đầu, tê, bỏng rát hoặc ngứa ran ở bàn tay hoặc bàn chân. khó đi vào giấc ngủ hoặc ngủ không sâu giấc,… Nếu bất kỳ tác dụng phụ nào trên đây kéo dài hoặc trầm trọng hơn, hãy báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ điều trị ngay lập tức.

Các tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm:

Vấn đề cuộc sống: Thuốc Crizotinib có thể gây tổn thương gan từ đó đe dọa tính mạng và có thể dẫn đến tử vong. Nên xét nghiệm máu để kiểm tra gan 2 tuần một lần trong 2 tháng đầu điều trị bằng thuốc. Sau đó giảm xuống mỗi tháng một lần rồi theo khuyến cáo của nhà cung cấp hoặc bác sĩ, dược sĩ. Một số triệu chứng gồm vàng da hoặc vàng phần lòng trắng trong mắt, mệt mỏi nghiêm trọng, nước tiểu sẫm màu hoặc nâu (màu trà), buồn nôn hoặc nôn mửa, giảm sự thèm ăn,…
Các vấn đề về phổi (viêm phổi): Thuốc Crizotinib có thể gây ra các vấn đề về phổi có thể đe dọa tính mạng. Các triệu chứng có thể tương tự như các triệu chứng của bệnh ung thư phổi. Hãy liên hệ với bác sĩ nếu bạn có bất kỳ triệu chứng mới hoặc tác dụng phụ trầm trọng hơn, bao gồm: khó thở hoặc thở gấp, ho có hoặc không có chất nhầy, sốt.
Vấn đề về tim mạch: Thuốc có thể thay đổi nhịp tim như nhịp tim bất thường, rất nhanh và rất chậm. Bạn có thể kiểm tra nhịp mạch và huyết áp thường xuyên hơn trong quá trình điều trị. Liên hệ ngay lập tức với bác sĩ nếu cảm thấy chóng mặt, ngất xỉu hoặc nhịp tim bất thường.
Vấn đề về thị lực nghiêm trọng: Những vấn đề này thường xảy ra trong vòng 1 tuần kể từ khi bắt đầu dùng thuốc Crizotinib. Các vấn đề về thị lực có thể nghiêm trọng và gây mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn ở một hoặc cả hai mắt. Bạn có thể được bác sĩ yêu cầu tạm dừng hoặc ngừng điều trị vĩnh viễn. Một số vấn đề bao gồm: tầm nhìn đôi. mờ mắt. tiếp xúc với ánh sáng làm bạn đau mắt…
Các vấn đề nghiêm trọng về dạ dày, ruột và miệng (đường tiêu hóa) ở những người bị ALCL: Thuốc có thể gây tiêu chảy nặng, buồn nôn, nôn mửa hoặc lở miệng.

Bác sĩ điều trị có thể khuyên bạn nên uống nhiều nước hơn hoặc có thể kê đơn bổ sung chất điện giải hoặc các loại hỗ trợ dinh dưỡng khác nếu các triệu chứng nghiêm trọng phát triển.

Trên đây không phải là danh sách đầy đủ các tác dụng phụ có thể xảy ra. Nếu bệnh nhân nhận thấy các tác dụng phụ khác không được liệt kê ở trên, hãy liên hệ ngay với bác sĩ hoặc dược sĩ.

Chuẩn bị gì trước khi dùng Thuốc Crizotinib

Khi quyết định sử dụng một loại thuốc, những rủi ro của việc dùng thuốc phải được cân nhắc với những lợi ích mà nó mang lại. Đây là quyết định của bạn và bác sĩ điều trị của bạn. Trước khi sử dụng thuốc này, bạn cần xem xét những điều sau:

Dị ứng

Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn đã từng có bất kỳ phản ứng bất thường hoặc dị ứng nào với thuốc Crizotinib hoặc bất kỳ loại thuốc nào khác. Cũng nói với chuyên gia chăm sóc sức khỏe của bạn nếu bạn có bất kỳ loại dị ứng nào khác, chẳng hạn như với thực phẩm, thuốc nhuộm, chất bảo quản hoặc động vật. Đối với các sản phẩm không kê đơn, hãy đọc kỹ nhãn hoặc thành phần đóng gói.

Nhi khoa và lão khoa

Hiện vẫn chưa có đầy đủ nghiên cứu chứng minh thuốc Crizotinib an toàn với trẻ em dưới 1 tuổi. Tính an toàn và hiệu quả chưa được thiết lập. Các nghiên cứu được thực hiện không chứng minh được rõ ràng hiệu quả của thuốc ở người cao tuổi.

Vấn đề mang thai, dự định mang thai hoặc đang cho con bú

Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn đang mang thai, dự định có thai. Thử thai cần được thực trước khi bắt đầu điều trị bằng thuốc.

Việc tránh thai nên được sử dụng trong thời gian điều trị và trong 45 ngày sau liều cuối cùng của bạn. Nếu bạn là nam, bạn và đối tác nên sử dụng biện pháp tránh thai trong thời gian điều trị và trong 90 ngày sau liều cuối cùng của bạn. Nói chuyện với bác sĩ của bạn về phương pháp ngừa thai mà bạn nên sử dụng. Nếu bạn có thai trong khi dùng thuốc, hãy gọi cho bác sĩ của bạn ngay lập tức do nó có thể gây hại cho thai nhi. Bạn nên biết rằng thuốc này có thể làm giảm khả năng sinh sản ở nam giới và phụ nữ. Nói chuyện với bác sĩ của bạn về những rủi ro khi dùng thuốc Crizotinib.

Hiện tại vẫn không có nghiên cứu đầy đủ ở phụ nữ để xác định rủi ro cho trẻ sơ sinh khi sử dụng thuốc này trong thời kỳ cho con bú. Do đó hãy cho bác sĩ biết nếu bạn đang cho con bú. Không cho con bú trong khi điều trị và trong 45 ngày sau liều cuối cùng của bạn.

Tương tác thuốc Crizotinib

Khi bạn đang dùng thuốc này nên cho bác sĩ biết bạn đang sử dụng thuốc nào để bác sĩ biết những loại thuốc này có tương tác cùng nhau không.

Mặc dù một số loại thuốc nhất định hoàn toàn không nên được sử dụng cùng nhau nhưng các trường hợp khác thì hai loại thuốc khác nhau có thể được sử dụng cùng nhau ngay cả khi có thể xảy ra tương tác. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể thay đổi liều lượng hoặc có thể phải có các biện pháp phòng ngừa khác.

Lưu ý gì trong việc ăn uống khi dùng thuốc Crizotinib không?

Hạn chế sử dụng rượu hoặc thuốc lá. Một chế độ ăn đặc biệt có thể được bác sĩ, dược sĩ khuyến nghị trong một số trường hợp.

Sử dụng thuốc khi bụng đói có thể đôi khi gây ra cảm giác buồn nôn và cồn cào. Sữa chua sẽ giúp bạn giảm bớt cảm giác này.

Hạn chế thực phẩm có chứa Vitamin C. Đặc biệt là tránh ăn bưởi và dùng nước bưởi cũng như cam Seville. Bưởi có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ với thuốc này. Chúng có thể làm tăng lượng crizotinib trong máu. Hãy hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ để biết thêm chi tiết.

Uống nhiều nước và ăn đầy đủ chất cũng như chăm chỉ vận động sẽ giúp bạn hơn rất nhiều.

Nguồn tham khảo

CHEK Genomics hi vọng với một vài thông tin cơ bản về thuốc Crizotinib ở trên, quý bạn đọc đã hiểu phần nào về công dụng, cách sử dụng, những tác dụng phụ có thể gặp phải và lưu ý trong quá trình dùng thuốc. Nếu cần tư vấn di truyền, liên hệ ngay với chúng tôi để được hỗ trợ.