Liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi là phương pháp mới đem lại hiệu quả vô cùng khả quan. Vậy cơ chế của phương pháp này là gì? Ưu điểm và hạn chế như thế nào? Cùng CHEK Genomics tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Ung thư phổi là căn bệnh ung thư nguy hiểm nhất được chẩn đoán với tỷ lệ tử vong cao nhất thế giới hằng năm. Tại Việt Nam, theo thống kê thì cứ 12 nam bị bệnh ung thư này thì chỉ có 4 – 10 bệnh nhân là nữ, với tỉ lệ rơi vào 29,6/100.000 người (nam) và 7,3/100.000 người (nữ). Cùng với sự phát triển y học, đã có rất nhiều phương pháp điều trị ra đời. Trong đó, liệu pháp miễn dịch đã trở thành một liệu pháp điều trị bệnh với triển vọng cao về hiệu quả điều trị.
Tổng quan về ung thư phổi
Ung thư phổi là gì?
Ung thư phổi, còn được gọi là ung thư biểu mô phổi (vì khoảng 98–99% tất cả các ca bệnh ung thư phổi là ung thư biểu mô) là một khối u phổi ác tính được đặc trưng bởi sự phát triển tế bào không kiểm soát được trong các mô của phổi. Ung thư biểu mô phổi có nguồn gốc từ các tế bào ác tính, biến đổi có nguồn gốc là tế bào biểu mô hoặc từ các mô bao gồm các tế bào biểu mô.
Theo thời gian, sự tăng trưởng không kiểm soát được này có thể di căn (lan ra ngoài phổi) bằng cách mở rộng trực tiếp bằng cách đi vào tuần hoàn bạch huyết hoặc thông qua máu lây lan qua máu – vào mô gần đó hoặc các bộ phận khác xa hơn của cơ thể.
Hầu hết các tế bào ung thư thường bắt đầu từ phổi (ung thư phổi nguyên phát) đều được gọi là ung thư biểu mô. Bệnh có hai loại chính là ung thư biểu mô phổi tế bào nhỏ (SCLC) và ung thư biểu mô phổi không tế bào nhỏ (NSCLC). Các triệu chứng phổ biến nhất là ho (gồm cả ho ra máu), sụt cân, khó thở và đau ngực.
Phần lớn (85%) các trường hợp ung thư phổi là do hút thuốc lá lâu dài. Khoảng 10 – 15% trường hợp mắc bệnh xảy ra ở những người chưa bao giờ hút thuốc. Những trường hợp này thường được gây ra bởi sự kết hợp của các yếu tố di truyền và tiếp xúc với khí radon, amiăng, khói thuốc thụ động hoặc các dạng ô nhiễm không khí khác. Ung thư phổi có thể được quan sát thấy trên X-quang ngực và chụp cắt lớp vi tính (CT).
Điều trị ung thư phổi
Việc điều trị ung thư phổi và kết quả điều trị sẽ chủ yếu phụ thuộc vào loại ung thư, giai đoạn (mức độ lây lan của tế bào ung thư) và sức khỏe tổng thể của người đó.
Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm phẫu thuật, hóa trị và xạ trị. Trong đó, ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) có thể thông thường sẽ được điều trị bằng phẫu thuật trong khi Ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC) thường đáp ứng tốt hơn với hóa trị và xạ trị.
Những phương pháp điều trị chính thường là xạ trị, hóa trị liệu, phẫu thuật, điều trị kiểm soát triệu chứng, liệu pháp miễn dịch cùng hóa và xạ trị đồng thời. Bạn có thể được điều trị một hoặc nhiều phương pháp điều trị. Điều này sẽ phụ thuộc vào giai đoạn cũng như hiệu quả điều trị. Trong đó có hai trường hợp:
- Điều trị bệnh hạn chế: tế bào và khối u ung thư chỉ ở một phổi hoặc nằm trong các hạch bạch huyết gần đó. Nó nằm một khu vực duy nhất có thể được điều trị bằng hóa và xạ trị đồng thời nếu như bệnh nhân đủ sức khỏe. Nếu phát hiện giai đoạn sớm thì bệnh nhân có thể được thực hiện phẫu thuật để loại bỏ phần phổi chứa ung thư. Đây được gọi là phẫu thuật cắt bỏ tiểu thùy. Nhưng phẫu thuật không được sử dụng thường xuyên đối với ung thư phổi tế bào nhỏ. Nếu phẫu thuật, thường phải hóa trị sau đó và cũng có thể xạ trị sau đó..
- Điều trị bệnh đã lan rộng: Bệnh đã lan rộng có nghĩa là ung thư của bạn đã lan ra bên ngoài phổi, trong ngực hoặc đến các bộ phận khác xa hơn của cơ thể. Nó còn được gọi là ung thư tiến triển. Điều trị chủ yếu nhằm mục đích kiểm soát ung thư càng lâu càng tốt và giúp giảm các triệu chứng. Phương pháp điều trị là xạ trị, hóa trị, liệu pháp miễn dịch hoặc hóa và xạ trị đồng thời.
- Kiểm soát triệu chứng: Điều trị bằng xạ trị, xạ trị bên trong (brachytherapy), điều trị bằng laser, đông lạnh khối u (phương pháp áp lạnh), liệu pháp ánh sáng (liệu pháp quang động – PDT)
Vai trò của liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư phổi
Liệu pháp miễn dịch là một nhóm thuốc có khả năng kích thích hệ thống miễn dịch của bạn để phát hiện và tiêu diệt các tế bào ung thư. Nó có thể được sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp với hóa trị liệu.
Trong đó, tiến bộ nhất trong liệu pháp miễn dịch đối với ung thư phổi đã được thực hiện trong các chất ức chế điểm kiểm tra miễn dịch. Các trạm kiểm soát miễn dịch là các phân tử trên các tế bào miễn dịch có thể ngăn chặn hoặc bắt đầu phản ứng miễn dịch.
Hệ thống miễn dịch sử dụng các phân tử này để giúp xác định điều gì là bình thường và những gì cần phải bị tấn công. Các tế bào ung thư đôi khi đánh lừa hệ thống miễn dịch bằng cách hiển thị các trạm kiểm soát này để ngăn cơ thể tấn công chúng. Thuốc điều trị miễn dịch có thể ngăn hệ thống miễn dịch bị lừa và giúp kích thích phản ứng chống lại các tế bào ung thư.
Cụ thể, một số loại thuốc nhắm vào các trạm kiểm soát miễn dịch được chấp thuận để điều trị ung thư phổi. Nhiều loại thuốc trong số này ngăn chặn hoặc “ức chế” sự tiếp xúc giữa protein PD-L1 và thụ thể PD-1 trên tế bào T. Tương tác PD-L1 / PD-1 hoạt động như một phanh ngăn hệ thống miễn dịch phản ứng với ung thư.
Bằng cách ngăn chặn sự tương tác này, hệ thống miễn dịch có thể nhận ra và tấn công các tế bào ung thư. Một trong những loại thuốc được phê duyệt này nhắm vào một trạm kiểm soát miễn dịch khác được gọi là CTLA4. Khi CTLA4 bị chặn, cơ thể có thể tăng cường số lượng tế bào miễn dịch có sẵn để đáp ứng chống lại các tế bào ung thư.
Thuốc ức chế trạm kiểm soát
Thuốc ức chế trạm kiểm soát được dùng dưới dạng truyền tĩnh mạch (IV). Những loại thuốc này có thể có tác dụng phụ tương tự như hóa trị, bao gồm mệt mỏi, buồn nôn, ngứa, phát ban da, v.v., nhưng chúng thường ít độc hơn hóa trị. Tuy nhiên, vì các loại thuốc hoạt động bằng cách kích thích hệ thống miễn dịch vì thế có thể phát triển các tác dụng phụ nghiêm trọng liên quan đến miễn dịch từ hệ thống miễn dịch được kích thích quá mức có thể ảnh hưởng đến cách các cơ quan của bạn hoạt động. Điều quan trọng là phải làm việc với nhóm bác sĩ điều trị của bạn để giúp theo dõi tất cả các tác dụng phụ thuốc gây ra.
Một số loại thuốc trị liệu miễn dịch được phê duyệt để điều trị ung thư phổi là pembrolizumab và atezolizumab.
Vắc-xin ung thư
Khi hầu hết mọi người nghĩ về vắc-xin thông thường họ sẽ nghĩ đến các phương pháp điều trị ngăn ngừa dịch bệnh, bệnh tật. Tuy nhiên, có một loại vắc-xin khác được gọi là vắc-xin điều trị. Loại vắc-xin này điều trị một bệnh ung thư hiện có bằng cách làm cho hệ thống miễn dịch tốt hơn trong việc tiêu diệt các tế bào ung thư.
Những loại vắc-xin này nhắm vào các protein có trong các tế bào ung thư không có trong các tế bào bình thường hoặc chỉ có mặt ít trong các tế bào bình thường. Đôi khi, vắc-xin được tùy chỉnh để nhắm mục tiêu các protein duy nhất cho bệnh ung thư của một cá nhân.
Trước khi tiêm vắc-xin, trước tiên cần phải dùng thuốc để làm giảm các loại tế bào miễn dịch có thể cho phép ung thư phát triển và tăng cường các loại tế bào miễn dịch có thể đáp ứng với ung thư. Hiện tại, những loại vắc-xin này đang được nghiên cứu trong các thử nghiệm lâm sàng. Hiện tại không có loại vắc-xin nào được FDA[1] chấp thuận để điều trị ung thư phổi.
Liệu pháp CAR-T
Trong liệu pháp này, các tế bào T (một loại tế bào bạch cầu trong hệ thống miễn dịch) được loại bỏ khỏi cơ thể bạn và sau đó thay đổi trong phòng thí nghiệm để tấn công các tế bào ung thư cụ thể của bạn tốt hơn. Cuối cùng, các tế bào T tăng cường được đưa trở lại cơ thể bạn để giúp nó chống lại ung thư.
Loại bỏ các tế bào T khỏi cơ thể của bạn bằng việc thực hiện một thủ tục gọi là plasmapheresis giúp lọc máu của bệnh nhân để xác định cụ thể một số loại tế bào máu. Nó cũng có thể được thực hiện bằng cách loại bỏ một phần của khối u và tách các tế bào T khỏi mô. Hiện tại, loại liệu pháp này đang được nghiên cứu trong các thử nghiệm lâm sàng và chưa được FDA chấp thuận điều trị ung thư phổi.
Kết luận
Tuy là liệu pháp trong điều trị ung thư phổi được sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới nhưng hiện tại ở Việt Nam vẫn chưa phổ biến. Chủ yếu do chi phí cao trở thành một rào cản lớn với nhiều bệnh nhân. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn được đánh giá cao với việc kết hợp đa mô thức và toàn diện có thể giúp làm chậm và tiêu diệt tế bào ung thư phổi.
Theo dõi CHEK để cập nhật thêm các thông tin bổ ích bạn nhé!.
