Gen BRAF là loại gen tiền ung thư dễ gây ra các đột biến dưới sự phát triển không kiểm soát của tế bào. Các đột biến do gen BRAF gây nguy cơ khiến con người mắc phải một số loại ung thư nhất định. Để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình, xét nghiệm gen BRAF giúp góp phần trong việc lựa chọn phương pháp điều trị.
Tìm hiểu chung về gen BRAF
Gen BRAF là một loại gen tiền ung thư nằm trên nhiễm sắc thể số 7, có tác dụng cung cấp hướng dẫn tạo ra một loại protein giúp cho quá trình truyền các tín hiệu hóa học từ bên ngoài tế bào đến nhân tế bào. Protein này đóng vai trò là một phần của đường truyền tín hiệu RAS/MAPK. Nó có nhiệm vụ điều khiển một số chức năng quan trọng của tế bào.
Các tên gọi khác của gen BRAF bao gồm: Protein B – raf 94 kDa, B – raf 1, B – Raf proto-oncogene serine / threonine-protein kinase, BRAF1, BRAF1_HUMAN, p94, RAFB1.
Chức năng chính của Gen BRAF
Đường tín hiệu RAS/MAPK điều chỉnh các hoạt động quan trọng của tế bào như: Quá trình tăng trưởng và phân chia tế bào, quá trình trưởng thành của tế bào, quá trình thực hiện các chức năng biệt hóa, di chuyển hay tự hủy tế bào. Protein này có vai trò điều hòa MAP kinase/con đường tín hiệu ERKs, làm ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phân bào, biệt hóa và bài tiết của tế bào. Các tín hiệu hóa học thường thông qua đường truyền này giúp cho quá trình phát triển của tế bào bình thường hóa trước khi sinh.
Gen BRAF là gen tiền ung thư, thuộc nhóm nhen sinh ung thư. Khi các đột biến xảy ra, các gen sinh ung thư có thể khiến cho tế bào bình thường trở thành tế bào ung thư. Đột biến gen BRAF gây bệnh theo hai cách là:
- Đột biến do di truyền, gây dị tật bẩm sinh.
- Đột biến xuất hiện sau và gây ung thư như một loại gen sinh ung thư.
Gen sinh ung thư là những loại gen có chức năng giúp tế bào phát triển, vì vậy mà khi xảy ra đột biến hay có quá nhiều bản sao được tạo ra, các gen này sẽ trở thành gen xấu. Lúc này các gen sẽ có khả năng kích hoạt liên tục hoặc hoạt động vĩnh viễn không thể kìm hoãn được.
Gen BRAF gây ra những căn bệnh gì?
Hội chứng Cardiofacial Cutaneous
Nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến hội chứng da – mặt – tim là do các đột biến xảy ra trên gen BRAF. Người mắc bệnh này sẽ bị ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trên cơ thể người, trong đó đặc biệt phải kể đến tim, các bất thường trên khuôn mặt, trên da và trên tóc. Có ít nhất 49 đột biến xảy ra trên gen BRAF đã được xác định trên các bệnh nhân mắc phải hội chứng này.
Các đột biến xảy ra trên gen BRAF làm thay đổi các axit amin trong protein. Các đột biến này hầu hết đều làm gián đoạn đường truyền tín hiệu RAS/MAPK trong tế bào. Khi tín hiệu bị thay đổi sẽ kéo theo hàng loạt sự cản trở quá trình phát triển của các cơ quan và mô trong cơ thể. Từ đó dẫn đến các đặc điểm đặc trưng của hội chứng này.
Bệnh Erdheim-Chester
Ở một số người mắc bệnh Erdheim-Chester đã xác định được ít nhất một đột biến gen BRAF. Căn bệnh này gây ảnh hưởng đến xương như gây dày xương, đau xương hay mô bào tích tụ. Sự ảnh hưởng này có thể gây ra các dấu hiệu và triệu chứng làm ảnh hưởng trực tiếp đến não, mắt, phổi, gan, thận và các cơ quan khác của cơ thể người mắc bệnh.
Đột biến gen BRAF được phát hiện gây ra tình trạng trên là do đột biến soma. Đột biến soma chỉ hiện diện trong một tế bào nhất định và không có tính di truyền. Khi đột biến xảy ra sẽ làm ảnh hưởng đến một axit amin duy nhất có trong protein BRAF.
Đột biến thay thế axit amin valine bằng glutamic tại vị trí Val600Glu hoặc tại V600E. Sự thay thế này dẫn đến một loại protein BRAF hoạt động bất thường làm cho các mô bào phát triển và phân chia không kiểm soát. Kết quả là các mô bào tích tụ bất thường ở bệnh Erdheim – Chester.
Làm giảm bớt sắc tố bẩm sinh khổng lồ
Đột biến V600E xảy ra trên gen BRAF là nguyên nhân khiến cho các sắc tố bẩm sinh khổng lồ bị giảm bớt. Các sắc tố này có tên gọi là giant congenital melanocytic nevus. Người mắc bệnh sẽ xuất hiện mảng da sẫm màu lớn bất thường ngay từ khi được sinh ra. Những người này có nguy cơ mắc ung thư tế bào da hay ung thư hắc tố cao hơn người bình thường.
Đột biến V600E soma xay ra trong khi các phôi và tế bào phát triển thành tế bào hắc tố. Tình trạng này diễn ra khiến cho một loại protein BRAF hoạt động bất thường. Khiến cho quá trình tăng sinh ở tế bào bị rối loạn.
Khi các tế bào tăng sinh không được kiểm soát làm cho một mảng da lớn của người bệnh xuất hiện màu đậm, sẫm màu. Đây được coi là đặc trưng của bệnh sắc tố bẩm sinh khổng lồ – giant congenital melanocytic nevus.
Hội chứng LEOPARD – Noonan syndrome with multiple lentigines.
Xuất hiện ít nhất hai đột biến xảy ra trên gen BRAF gây ra hội chứng LEOPARD, tức hội chứng Noonan với nhiều nốt sần. Xuất hiện nhiều đốm da nâu, da sần sùi, dị tật tim, vóc dáng thấp bé, ngực lõm, ngực nhô hoặc khuôn mặt dị biệt ở người mắc hội chứng LEOPARD.
Đột biến xảy ra trên gen BRAF làm các axit amin đơn trong protein BRAF bị thay đổi. Sự thay đổi này bao gồm các đột biến thay thế axit amin threonine bằng proline tại vị trí Thr241Pro hoặc tại T241P. Đồng thời đột biến thay thế axit amin leucine bằng phenylalanin tại vị trí Leu245Phe hoặc tại L245F.
Các đột biến xuất hiện trên gen BRAF gây ra hội chứng LEOPARD sẽ kích hoạt protein BRAF hoạt động bất thường. Sự bất thường này sẽ làm rối loạn đường tín hiệu RAS/MAPK có chức năng kiểm soát khả năng tăng sinh của tế bào, gây ra các triệu chứng khác nhau của bệnh.
Bệnh mô bào Langerhans
Đột biến soma xuất hiện trên gen BRAF được bắt gặp nhiều nhất là đột biến V600E. Đột biến này được xác định trên một số bệnh nhân mắc bệnh mô bào Langerhans. Căn bệnh này làm tích tụ tế bào Langerhans trong nhiều mô và cơ quan trong cơ thể người. Khiến cho các khối u gọi là u hạt được hình thành. Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng, mô bào Langerhans là một dạng ung thư nhưng chưa có cách phân loại và còn nhiều tranh cãi xảy ra xung quanh nó.
Các đột biến trên gen BRAF chỉ xuất hiện trong các tế bào Langerhans có sự bất thường khiến protein B-raf bị hoạt động liên tục. Vì vậy đã cho phép các tế bào Langerhans phát triển và phân chia mất kiểm soát.
Ung thư hắc tố
Đột biến V600E trên gen BRAF được tìm thấy trong phân nửa các trường hợp mắc bệnh ung thư hắc tố không di truyền. Loại ung thư này là một loại ung thư da khởi phát từ các tế bào sản xuất sắc tố gọi là tế bào hắc tố. Đột biến V600E soma xảy ra do bức xạ tia cực tím từ mặt trời hai các yếu tố môi trường khác gây ra.
Vì sao cần xét nghiệm gen BRAF
Ung thư xảy ra khi các gen quan trọng trong các tế bào bị biến đổi, tức đột biến gen. Các gen đột biến có thể là các gen giữ vai trò kiểm soát sự phát triển và phân chia tế bào, hay những gen có khả năng sửa chữa các ADN bị hư hỏng. Khi tình trạng đột biến gen xảy ra sẽ khiến các tế bào tăng sinh không kiểm soát, và hình thành khối u.
Vì vậy cần xét nghiệm gen BRAF để phát hiện đột biến như xét nghiệm ung thư giai đoạn muộn để được điều trị và có định hướng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, Việc áp dụng các phương pháp điều trị đích làm cải thiện rõ rệt hiệu quả tiến triển của bệnh. Hạn chế tối đa tình trạng di căn do phát hiện bệnh quá muộn.
Xem thêm: Xét Nghiệm Sinh Thiết Lỏng Guardant360: Hi vọng mới cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối
Nguồn tham khảo
- Catalog of Genes and Diseases from OMIM. B-RAF PROTOONCOGENE, SERINE/THREONINE KINASE; BRAF. Retrieved November 10, 2021 from https://omim.org/entry/164757
- U.S. National Library of Medicine. BRAF gene. Retrieved November 10, 2021 from https://medlineplus.gov/genetics/gene/braf/
- Barollo S, Pennelli G, Vianello F, Watutantrige Fernando S, Negro I, Merante Boschin I et al (2010) BRAF in primary and recurrent papillary thyroid cancers: The relationship with (131) I and 2-[(18)F]fluoro-2-deoxy-D-glucose uptake ability.
Nguồn:
https://medlineplus.gov/lab-tests/braf-genetic-test/
Lời kết
Tất cả thông tin về gen BRAF đều đã được tổng hợp chi tiết trên bài viết trên. Cần phải xét nghiệm gen BRAF để tránh tối đa các hậu quả do đột biến gen gây ra. Hãy đến ngay các địa chỉ y tế uy tín nhất để thăm khám và nhận sự tư vấn của các y bác sĩ chuyên khoa.
